Marcel Bouman: “Er zijn gemeenteraden die elke maand alles uit het college goedkeuren en daarna koffie drinken”
Gemeenteraadsleden zoeken nieuwe wegen om het beleid van colleges van B&W onafhankelijker te controleren en meer in contact te staan met hun kiezers. De eerste stap is de raadsleden beter te ondersteunen, zegt Marcel Bouman, die veel gemeenteraden in het hele land adviseert.
Uitbreiden van de griffie, de ondersteuners van de gemeenteraad, is een middel om de lokale democratie te verstevigen. Dat is hard nodig. “De wens om effectiever te werken leeft enorm onder raadsleden”, weet Bouman op de Raadsacademie in het gemeentehuis van Soest. Hij sprak daar een paar dagen geleden op een bijeenkomst van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. “Wie heeft in de gemeente de broek aan, het college of de raad? In theorie is dat de gemeenteraad, die onafhankelijk van het college, in een dualistisch stelsel, het college controleert en kaders stelt.”
‘Monistisch’
Maar in de praktijk blijken veel gemeenteraden nog steeds een ‘stempelmachine’, die de voorstellen van het college goedkeurt. Dat veel gemeenten nog traditioneel ‘monistisch’ werken blijkt uit een onderzoek dat Bouman met zijn Bureau MB deed onder honderd gemeenten in Brabant, Gelderland en Limburg. Niets wijst erop dat de situatie in andere provincies heel anders is. Hoe kan een gemeenteraad de eigen effectiviteit vergroten? Om te beginnen moeten de raadsleden dat ook zelf willen. Bouman: “Er zijn gemeenteraden in kleinere gemeenten die elke maand een uurtje met elkaar vergaderen, alles uit het college goedkeuren en daarna koffie drinken. Gezellig, maar niet erg effectief. Maar als ze dat willen, is dat hun vrije keuze.”
Overzicht
Gemeenteraden die hun controlerende taak wel serieus nemen, kiezen ervoor de griffie, de ambtelijke helpers van de raadsleden, op sterkte te brengen. Bouman: “Voor de hand ligt om een raadsadviseur aan te trekken die overzicht heeft over alle beleidsterreinen. Die helpt de raadsleden een eigen strategisch kader te ontwikkelen waarmee ze het college kritisch en onderbouwd kunnen controleren.”
Vertalen
Daarnaast is een communicatieadviseur nodig, meent Bouman. “Die helpt de raadsleden meer in contact te komen met inwoners en de belangenorganisaties. Door de signalen van hun keizers te vertalen naar beleid, kunnen raadsleden hun rol als volksvertegenwoordiger beter spelen.” Grotere gemeenten, als Apeldoorn en Almere lopen voorop, is de indruk van Bouman. “Ze zijn behoorlijk op weg naar een effectievere gemeenteraad en een uitgebreidere griffie. Maar ook veel kleinere gemeenten hebben die ambitie. En ja, dat kost geld en het is misschien niet zo efficiënt, maar democratie is niet altijd efficiënt.”
Debatcultuur
Of de omslag werkt heeft ook de te maken met de cultuur in de gemeenteraad. Bouman ziet gemeenteraden waar ze vooral debatteren over personen en de manier waarop het college de raad informeert. “Die debatcultuur is soms verschrikkelijk. Nog erger dan in de Tweede Kamer. Als je samen iets tot stand wilt brengen in de gemeente kan dat alleen als je over de inhoud debatteert en kiest voor dialoog in plaats van conflict.”
Tekst: redactie Eemland 1
